تصفیه فاضلاب کشتارگاه و صنایع گوشت قسمت اول
تصفیه فاضلاب کشتارگاه و صنایع گوشت قسمت دوم
پساب ناشی از کشتارگاه ها و بسته بندی گوشت حاوی بار بالایی از جامدات، مواد شناور (چربی)، خون، فولات و ترکیبات گوناگون آلی ناشی از پروتئین ها است.
همانگونه که قبلاً اشاره شد، ترکیب فاضلابها تا حد بسیار زیادی به نوع محصول تولیدی، تاسیسات خط کشتار و فرایند تولید گوشت بستگی دارد.
منابع اصلی تولید فاضلاب شامل محل استراحت حیوانات، کشتار، پوست کنی و موزدائی، تخلیه محتویات شکم، شستشوی لاشه، رندرینگ، مرتب کردن و حذف زایدات گوشت و عملیات شستشو و تمیز کردن گوشت است.
در این مراحل انواع ترکیبات آلی قابل تجزیه بیولوژیکی که عمدتاً چربی و پروتئین هستند به دو صورت معلق و محلول تولید می گردند.
این فاضلاب از نظر اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی (BOD)، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (COD)، جامدات معلق (SS)، نیتروژن و فسفر در مقایسه با فاضلاب شهری بسیار قوی تر است.
غلظت واقعی آلاینده ها در این نوع فاضلابها به میزان کنترل آب مصرفی در مراحل کشتار و آماده سازی گوشت، بازیافت محصولات جانبی، جداسازی پسماندها در منبع تولید و مدیریت کشتارگاه بستگی دارد.
عموماً خون و محتویات روده از سالن کشتار و اتاق تخلیه امعاء و احشاء همراه با مواد دفعی ناشی از محوطه نگهداری حیوانات و آغلها تا حد امکان از جریان فاضلاب جداسازی شده و به عنوان پسماندهای جامد مورد تصفیه قرار می گیرند.
این کار هرگز ۱۰۰٪ موفقیت آمیز نیست. به هر حال این ترکیبات همراه با چربیهای تثبیت شده و ریزه های گوشت حاصل از مرتب کردن لاشه، مهمترین عوامل تشکیل دهنده بار آلی فاضلاب هستند. بار آلودگی فاضلاب یک کشتارگاه به چند طریق قابل بیان است.
در منابع موجود غلظت پارامتر های فاضلاب به صورت BOD، COD و SS بیان شده است. اینها فقط در زمانی مفید هستند که مقدار جریان فاضلاب مرتبط با آنها نیز مشخص باشد.
در صورتی که مقدار جریان و واحد آن مشخص نباشد، نمی توان از این داده ها اطلاعات ارزشمندی بدست آورد و در طراحی تصفیه خانه از آنها استفاده کرد. داده هایی بدین شکل فقط خصوصیاتی مثل شدت آلودگی فاضلاب هایی که معمولاً ما با آنها مواجه هستیم را ارائه می دهند.
همچنین بعضی از خصوصیات ویژه ای نیز که برای ارزیابی اولیه نوع تصفیه مورد نیاز لازم است را نیز می توان از این داده ها بدست آورد.
بعضی از خصوصیات کیفی این فاضلابها که از نقاط مختلف گزارش شده اند در جدول ۵-۳ ارائه شده است. این مقادیر میانگین هستند، زیرا اینگونه فاضلابها معمولاً در طول روز خصوصیات متغیری دارند و این موضوع در مورد فاضلابهای صنعتی، بخصوص این نوع فاضلابها قابل پذیرش است.
جدول ۵-۳٫ ترکیب شیمیایی فاضلاب ناشی از فرایند سازی گوشت
| پارامتر | نوع گوشت | |||
| خوک | گاو | مخلوط | منبع | |
| PH | – | – | ۴/۷-۱/۷ | ۱۲ |
| ۴/۸-۵/۶ | ۹ | |||
| – | – | ۰/۷ | ۲۲ | |
| ۵/۱۰-۳/۶ | ۲۳ | |||
| – | ۳/۹-۷/۶ | – | ۲۴ | |
| ۲/۷-۵/۶ | ۲۵ | |||
| ۳/۷ | – | – | ۲۶ | |
| ۵/۷-۶ | – | ۲۷ | ||
| ۷/۶ | ۲۸ | |||
| ۰/۸-۳/۷ | ۲۹ | |||
| COD(mg/L) | ۸۲۹۰-۹۶۰ | ۹ | ||
| ۳۰۰۰-۱۲۰۰ | ۳۰ | |||
| ۵۸۳ | ۲۲ | |||
| ۱۲۸۷۳-۳۰۰۰ | ۲۴ | |||
| ۳۰۱۵ | ۲۶ | |||
| ۳۱۹۰-۲۱۰۰ | ۲۷ | |||
| ۵۱۰۰ | ۲۸ | |||
| ۱۸۷۶۸-۱۲۱۶۰ | ۲۹ | |||
| BOD(mg/L) | ۲۲۲۰ | ۷۲۳۷ | ۱ | |
| ۲۵۰۰-۹۰۰ | ۱۲ | |||
| ۲۷۲۰-۶۰۰ | ۹ | |||
| ۲۲۴۰-۶۳۵ | ۱۵ | |||
| ۱۸۰۰-۷۰۰ | ۳۰ | |||
| ۴۰۴ | ۲۲ | |||
| ۳۴۹۰-۹۵۰ | ۲۳ | |||
| ۲۹۹۲-۹۴۴ | ۲۵ | |||
| ۱۹۵۰ | ۲۶ | |||
| ۳۳۳۰-۹۷۵ | ۲۷ | |||
| ۳۱۰۰ | ۲۸ | |||
| ۱۱۲۲۴-۸۸۳۳ | ۲۹ | |||
| جامدات معلق (mg/L) | ۳۶۷۷ | ۳۵۷۴ | ۱ | |
| ۳۲۰۰-۹۰۰ | ۱۲ | |||
| ۴۲۰۰-۳۰۰ | ۱۵ | |||
| ۹۲۹-۴۵۷ | ۳۰ | |||
| ۱۰۰۰-۲۰۰ | ۲۲ | |||
| ۱۳۷۵ | ۲۳ | |||
| ۳۸۶۹-۳۸۱ | ۲۴ | |||
| ۶۰۹۰-۸۶۵ | ۲۶ | |||
| ۲۸۳ | ۳۱۰ | ۲۸ | ||
| ۱۸۷۶۸-۱۰۵۸۸ | ۲۹ | |||
| نیتروژن (mg/L) | ۲۵۳ | ۳۷۸ | ۱ | |
| ۵۱۰-۲۲ | ۹ | |||
| ۱۲۲ | ۱۵۴ | ۳۲۴-۱۱۳ | ۱۵ | |
| ۳۰۰-۷۰ | ۳۰ | |||
| ۱۵۲ | ۲۲ | |||
| ۴۹۳-۸۹ | ۲۳ | |||
| ۱۴۸-۹۳ | ۲۴ | |||
| ۳۰۹-۲۳۵ | ۲۵ | |||
| ۱۴٫۳ | ۲۶ | |||
| ۴۰۵ | ۲۸ | |||
| ۷۷۳-۴۴۸ | ۲۹ | |||
| فسفر (mg/L) | ۱۵۴ | ۷۹ | ۱ | |
| ۲۶ | ۲۴ | |||
| ۲/۵ | ۲۶ | |||
| ۳۰ | ۲۸ |
در بهترین حالت ممکن می توان گفت که فاضلاب کشتارگاهی دارای PH حدود خنثی، از لحاظ بار آلی با توجه به دو پارامتر BOD و COD در حد متوسط، از نظر جامدات دارای بار بالایی بوده و غنی از مواد مغذی مثل ازت و فسفر هستند.
با این توضیحات واضح است که برای طراحی واحدهای تصفیه خانه، روش ارزیابی بهتری مورد نیاز است. برای این منظور بار آلی معمول حاصل از کشتار حیوانات قابل استفاده است.
اما چون حیوانات با توجه به سن از نظر وزنی با هم متفاوت هستند، بهتر است به جای تعداد حیوانات کشتار شده، وزن زنده حیوانات در کشتارگاه به عنوان واحد تولید بکار رود. بعضی از بار آلودگیهای معمول در واحدهای تولید گوشت در جدول ۶-۳ ارائه شده است.
جدول ۶-۳٫ مقدار آلاینده های تولیدی به ازای واحد وزن محصول
| پارامتر | نوع گوشت | |||
| خوک | گاو | مخلوط | منبع | |
| BOD | ۷/۱۶ Kg/tone وزن زنده | ۴/۳۸ Kg/tone وزن زنده | ۱ | |
| ۹-۶٫۵ Kg/tone وزن زنده | ۶/۲۷-۹/۱ Kg/tone وزن زنده | ۱۲ | ||
| ۶/۲-۴/۲ Kg/ راس خوک | ۱۸ | |||
| ۱۸-۶/۸ Kg/tone وزن زنده | ۳۱ | |||
| جامدات معلق | ۳/۱۳ Kg/tone وزن زنده | ۱/۱۱ Kg/tone وزن زنده | ۱ | |
| ۸/۵۳-۲/۱ Kg/tone وزن زنده | ۱۲ | |||
| ۱/۱۵-۵/۵ Kg/tone وزن زنده | ۳۱ | |||
| کل جامدات فرار | ۴/۵۶-۱/۳ Kg/tone وزن زنده | ۱۲ | ||
| گریس | ۲/۱۰-۲/۰ Kg/tone وزن زنده | ۳۱ | ||
| هگزان قابل استخراج | ۷/۳ Kg/tone وزن زنده | ۲/۶ Kg/tone وزن زنده | ۱ | |
| ازت کجلدان | ۳/۱ Kg/tone وزن زنده | ۲/۱ Kg/tone وزن زنده | ۱ | |
| کلیفرمهای مدفوعی | ۱۰۱۰×۳۶/۱ CFU/ton | ۱۰۱۰×۴/۶ CFU/ton | ۱ |
در مورد محل توليد بار آلودگي در كشتارگاه اطلاعات زيادي وجود ندارد. زيرا مميزيهاي اختصاصي روي
جريان توليد پسماند در كشتارگاههاگزارش نشده است.
نمرو و آگاردي مقدار مواد زايد توليدي در خط كشتار يك كشتارگاه را مورد بررسي قرار دادند كه مقادير آنها در جدول ۷-۳ارائه شده است.
جدول ۷-۳٫ خصوصیات متداول کشتارگاه با کشتار مخلوط
| محل | جامدات معلق (mg/L) | ازت آلی (mg/L) | BOD (mg/L) | PH |
| کف محل کشتار | ۲۲۰ | ۱۳۴ | ۸۲۵ | ۶/۶ |
| Water tank and blood | ۳۶۹۰ | ۵۴۰۰ | ۳۲۰۰۰ | ۰/۹ |
| Scald tank | ۸۳۶۰ | ۱۲۹۰ | ۴۶۰۰ | ۰/۹ |
| Meat cutting | ۶۱۰ | ۳۳ | ۵۲۰ | ۴/۷ |
| Gut washer | ۱۵۱۲۰ | ۶۴۳ | ۱۳۲۰۰ | ۰/۶ |
| By product | ۱۳۸۰ | ۱۸۶ | ۲۲۰۰ | ۷/۶ |
با ملاحظه اين نتايج ميتوان ديد كه در خط كشتار دو فرايند داراي بالاترين بار آلودگي هستند كه عبارتند
از آنهايي كه با خون و يا با محتويات امعاء و احشاء مرتبط هسـتند.
خـون و پـروتئينهـاي ناشـي از گوشـت
مهمترين منابع نيتروژن در فاضلاب هستند و با تجزيه آنها غلظت نيتروژن آمونياكي سريعاً افزايش می یابد. اين فاضلاب به دليل وجود فضولات دفعي و محتويات امعاء و احشاء حيوانـات كشـتارشـده درآن،حـاوي بـار
بالايي از كل كلي فرمها، كلي فرمهاي مدفوعيو استرپتوكوكهايمـدفوعي اسـت.
تعـدادآنهـامعمـولاً درحـدود
ميليونها كلني( (CFUدر ۱۰۰ mLاست. همچنین احتمال دارد که فاضلاب حاوی باکتریهای پاتوژن با منشاء مدفوعی مثل گونه های سالمونلا و کامپیلو باکترو ژژونی، انگلهای گوارشی شامل گونه های آسکاریس، ژیاردیا لامبلیا و کریپتوسپوریدیوم پارووم و ویروسهای روده ای باشد.
بنابراین طرح کشتارگاه بایستی به گونه ای باشد که فاضلاب تولیدی ناشی از شستشوی هر قسمت از لاشه به صورت مجزا جمع آوری گردیده و مکانهای آلوده با استفاده از عوامل گندزدا بهداشتی شود تا از ایجاد آلودگی مستقیم در اثر تماس این فاضلابها جلوگیری گردد.
خصوصيات شيميايي فاضلاب كشتارگاه بهخصوصياتآبمصـرفي درخـط كشـتار،خصوصـيات پسـماند اضـافه شده به آب مثل خون و فضولات که در ورود فلزات سنگین مثل مس، آهن، منگنز، آرسنیک و روی نقش دارند، فرایند کشتار و خطوط لوله که در ورود مس، کروم، مولبیدن، نیکل، تیتانیوم و وانادیوم موثرند، بستگی دارد
