دانه اصطلاحاً به مواد جامد موجود در فاضلاب مانند شن، ماسه، هسته میوه ها، فلز، شیشه، پوسته تخم مرغ و … گفته می شود. دانه ها معمولاً در جریان تصفیه فاضلاب، تجزیه نمی شوند و سریع تر از مواد جامد آلی ته نشین می شوند. به منظور جداسازی دانه ها از جریان فاضلاب، حوضچه دانه گیر اولین واحد ته نشینی در تاسیسات تصفیه خانه می باشد. جدا کردن دانه ها از فاضلاب با تغییر سرعت جریان امکان پذیر می باشد. مبنای طراحی دانه گیرهای تغییر سرعت جریان است.
از جمله مهم ترین دلایل دانه گیری از جریان فاضلاب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- حفاظت از تجهیزات مکانیکی و پمپ ها در مقابل فرسودگی و سایش
۲- جلوگیری از گرفتگی لوله ها در اثر ته نشینی دانه ها
۳- جلوگیری از تجمع دانه ها در حوضچه های هوادهی و هاضم لجن و حفظ حجم مفید حوضچه ها
۴- حذف چربی
به طور کلی دانه گیر می توانند در سه گروه طبقه بندی شوند:
در این نوع حوض ها جداسازی مواد دانه ای فقط با تغییر سرعت جریان امکان پذیر است. سرعت جریان فاضلاب در این کانال ها حدود ۳/۰ متر در ثانیه و زمان توقف فاضلاب در این حوض ها ۵/۰ تا حداکثر ۱ دقیقه است.
برای ثابت نگه داشتن سرعت جریان در سرتاسر دانه گیر، از سرریز تناسبی (Proportional weir) در انتهای کانال استفاده می شود.
این نوع دانه گیرها مجهز به وسیله ای است که حین حرکت دورانی، دانه های ته نشین شده در حوض را به محل جمع آوری دانه هدایت می نماید و دانه ها قبل از خروج از این قسمت شسته می شوند.
در این نوع از حوض ها، جداسازی دانه ها، با دمیدن هوا انجام می گیرد. هوای دمیده شده درون فاضلاب حرکت چرخشی به وجود آورده و باعث جداسازی مواد دانه ای از مواد آلی معلق و ته نشین شدن دانه ها می گردد.
دانه گیر با هوادهی
روش های متفاوتی برای دفع دانه ها وجود دارد. از جمله متداول ترین روش ها می توان به سوزاندن همراه لجن، دفن بهداشتی در محل دفن زباله و پخش کردن در محوطه اشاره کرد. در تصفیه خانه های بزرگ و متوسط دانه های تولید شده دفن می شوند زیرا مقدار باقی مانده مواد آلی مزاحمت ایجاد خواهد کرد.
