آشغالگیر اولین مرحله در تصفیه فاضلاب است که فاضلاب در ابتدای ورود به تصفیه خانه وارد آشغالگیر می شود. از آشغالگیر برای جداسازی اشیا بزرگ مثل تکه های چوب، پارچه، کاغذ، پلاستیک و فلزات و … استفاده می شود.
این اجسام در صورت جدا نشدن به پمپ ها، تجهیزات لجن زدایی، شیرهای کنترل، کانال ها و خطوط لوله آسیب وارد کرده و همچنین سامانه ها و ایستگاه های عملیاتی و نگهداری را با مشکل مواجه می سازند.
آشغالگیرها شبکه های فلزی هستند که از تعدادی میله یا تسمه موازی با فواصل معین که در یک قاب با ابعاد مختلف قرار گرفته، تشکیل یافته اند.
آشغالگیرها از نظر فاصله میله ها به دو دسته آشغالگیر درشت (coarse screen) و آشغالگیر ریز (Fine screen) تقسیم می شوند. فاصله میله ها در آشغالگیرهای درشت ۴۰-۷۰ و گاهی ۱۰۰ میلی متر بوده و در آشغالگیرهای ریز این فاصله ۱۰ تا ۲۰ و به ندرت ۴۰ میلیمتر است. گاهی اوقات در مسیر جریان فاضلاب به تصفیه خانه ترجیحاً از دو ردیف آشغالگیر که اولی آشغالگیر درشت و دومی آشغالگیر ریز است، استفاده می نمایند.
آشغالگیرها ممکن است به صورت مکانیکی یا دستی تمیز شوند. برای تصفیه فاضلاب تا حدود ۱۰۰۰ متر مکعب در روز بهتر است از آشغالگیر میله ای ساده دستی استفاده نمود. این آشغالگیرها را به صورت مورب که با افق زاویه ۴۵ تا ۶۰ درجه تشکیل داده در کانال ورودی فاضلاب قرار می دهند. در تصفیه خانه های بزرگ برای جلوگیری از احتمال آلودگی محیط و مشکلاتی که پاک کردن دستی آشغالگیر در بردارد، ترجیحاً از آشغالگیرهای میله ای مکانیکی و اتوماتیک استفاده می گردد. در این صورت وسیله ای مانند شانه گاه به گاه ضمن حرکت از فواصل میله ای آشغالگیر، مواد موجود روی میله را به محل جمع آوری آشغال ها انتقال می دهد.
برای مشاهده عملکرد آشغالگیر و اطمینان از عدم وجود صداهای اضافه در آن، لازم است تمام تجهیزات و قسمت های آشغالگیر مورد بررسی و بازدید قرار گیرد. بهره بردار در طی بازدید از قسمت های متحرک آشغالگیر باید بررسی کند که:
۱- انسدادی وجود نداشته باشد.
۲- سرعت حرکت یکنواخت باشد
۳- لرزش قابل ملاحظه ای مشاهده نشود.
۴- صدای اضافی شنیده نشود.
همچنین برای حفاظت و نگهداری قطعات متحرک، لازم است تمامی اتصالات متحرک آشغالگیر، نسبت به هم روغن کاری شوند.
راهنمای چنگک آشغالگیر نیز باید به طور هفتگی (یا هر چند مدت که لازم باشد) گریس کاری شود تا از نرم و آرام کار کردن آن اطمینان حاصل شود.
آشغال ها و تفاله های جمع آوری شده از فاضلاب توسط آشغالگیر، به سه روش دفع می شوند:
– دفن در زمین
– سوزاندن در آشغال سوز
– خورد کردن مواد و برگرداندن آنها به فاضلاب
در کشورهای پیشرفته با احداث کوره های زباله سوز، سوزاندن آشغال ها بیشتر متداول است و از انرژی حاصل از سوزاندن آشغال بهره گیری می کنند. در نقاطی که امکان سوزاندن آشغال وجود ندارد و احداث زباله سوز از نظر هزینه، مقرون به صرفه نیست، بهترین روش دفع آشغال ها، دفن آن در زمین است. در تصفیه خانه های بزرگ که میزان مواد پلاستیکی آشغال زیاد است، دفن کردن آشغال امکان ندارد. و یا به علت وجود رطوبت خیلی بالای آشغال ها، سوزانیدن آن اقتصادی نخواهد بود. لذا با استفاده از وسایل خرد کننده، آشغال ها را خرد و به مسیر جریان فاضلاب برگشت می دهند.
